Uzayda yapılan Tuz Gölü bitkisi deneyi Mars’ın kapılarını açabilir

Ege Üniversitesi, Türkiye’nin insanlı ilk uzay misyonu kapsamında uzaya çıkan Alper Gezeravcı‘nın Tuz Gölü’nde yetişen “Schrenkiella parvula” bitkisine ilişkin uzayda yaptığı deneyinin sonuçlarını paylaştı. Yapılan açıklamada Schrenkiella parvula bitkisinin Mars’ın ıslah edebilmeyi sağlayacak ön özelliklere sahip olduğu aktarıldı.

Mars için önemli bir araştırma

Önümüzdeki birkaç on yıl içinde Mars’a insanlı uzay yolculuklarının yapılması ve orada yerleşim yerlerinin kurulması hedefleniyor. Bunun için de yerine yetişebilecek bitkilerin tespiti ve geliştirilmesi konusu oldukça büyük öneme sahip.

Bu bağlamda çoğu ülke uzayda ve Ay ile Mars gibi zorlu toprak koşullarında yetişecek bitkilerin arayışı içerisinde. Astronot Alper Gezeravcı’nın ISS’te gerçekleştirdiği 13 deneyden birisi de buna hizmet ediyordu.

“Schrenkiella Parvulanın Tuz Stresine Verdiği Yanıtların Uzay Ortamında Araştırılması-Extremophyte” adlı deney kapsamında yüksek tuzlu ortamlara dirençli bitkinin, çok zayıf yer çekiminde yüksek tuzluluğa karşı gösterdiği toleransı sürdürüp sürdüremeyeceğine bakıldı. Deney süresince bitkinin gelişimi günlük olarak araştırmacılara ulaştırıldı.

EÜ Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Rengin Özgür Uzilday‘ın yaptığı Doç. Dr. Barış Uzilday ile Prof. Dr. İsmail Türkan‘ın araştırmacı olarak katıldığı deneyin ikinci ve üçüncü günde bitkilerin çimlendikleri gözlemlendi. Yapılan açıklamada Doç. Dr. Barış Uzilday, şu bilgileri verdi: “Beklediğimiz büyüme seviyesine ulaştıklarını ancak bitkilerin yaprak ve gövde şekillerinin mikro yer çekimi ile farklılık gösterdiğini gördük.”

Schrenkiella parvula bitkisinin Tuz Gölü etrafında yüksek tuza, ağır metallere, düşük ve yüksek sıcaklığa toleranslı, zorlu şartlara adapte olabilen bir bitki olduğu belirtildi. Bitkinin, Mars gibi insanların ileride gitmeyi ve tarım yapmayı amaçladığı yerlerde orayı ıslah edebilmeyi sağlayacak öncü özelliklere sahip olduğunun altı çizildi.

Öte yandan deney süreci halen devam ediyor. ISS’te gerçekleştirilen deney sonucunda Gezeravcı, bitkileri hasat edip özel bir solüsyon ile metabolik süreçlerini tamamen durdu. Daha sonra bitkiler -80 derecede depolanarak dünyaya getirildi. Kısa süre içerisinde deneyin Türkiye’ye gelecek. Burada hem bitkilerin büyüme performansı hem de yeni nesil RNA dizilime yöntemi ile hangi genlerin aktifleştiği, mikro yer çekimi altında bitkinin tuza nasıl yanıt verdiği araştırılacak.